Jest taki czas, kiedy dziecko jest przesłodkie. Chętnie opowiada o różnych sprawach. Jego opowieści są tak urocze i zaskakujące, że słuchamy ich z pełnym zachwytem i zaangażowaniem. Dzieci zaskakują nas swoją pomysłowością i dziecięcą logiką. To nas zdumiewa i zachwyca jednocześnie. Ten piękny okres wydarza się zwykle między 2, a 7 rokiem życia dziecka. Dziecko przechodzi drugą fazę rozwoju myślenia wg. teorii J. Piageta. Do drugiego roku życia maluszek przejawiał myślenie sensoryczno-motoryczne, a od drugiego roku życia zaczyna się faza myślenia konkretno-wyobrażeniowego. W tym czasie następuje intensywny rozwój języka i pojęć oraz przyswajanie znaków i symboli np. patyk jest dla dziecka łyżką, banan, telefonem, rolka po papierze toaletowym, mikrofonem. Dziecko zaczyna myśleć za pomocą obrazów. Rozumowanie w tym czasie charakteryzuje się nieodwracalnością, czyli brakiem zdolności przekształceń. Dzieci, które nie przekroczyły siódmego roku życia mają egocentryczne myślenie i są niezdolne do wczuwania się w stany mentalne innych osób. Ujmują świat wyłącznie z własnej perspektywy, nie przyjmują punktu widzenia innych osób, z tego względu występuje u nich brak zdolności do empatii i jest to zupełnie naturalne. Prawidłowo rozwijające dziecko wyrasta z tego.
W tym czasie pojawia się również myślenie magiczne, które jest naturalnym etapem rozwoju każdego dziecka. Kiedy braknie wiedzy i doświadczenia, aby logicznie wytłumaczyć dziejące się wokół wydarzenia, dziecko zapełnia tę lukę i niepewność fantazjowaniem, wymyślaniem wyjaśnień, np. na niebie pojawiła się tęcza, bo ktoś ją tam namalował. Odbieranie świata przez dzieci jest pełne animizmu, czyli dla nich wszystko jest żywe i ma duszę, oraz artyficjalizmu, czyli przekonania charakterystycznego dla myślenia wczesnodziecięcego polegającego na tym, że wszystko na świecie jest przez kogoś wykonane lub wykonywane. Dzieci uważają, że ludzie są odpowiedzialni za wszystkie zdarzenia występujące w naturze np. wiatr to dmuchający człowiek. Na tym etapie rozwoju myślenia dzieci bardzo chętnie nadają rzeczom czy zjawiskom cechy ludzkie (antropomorfizm). Mojej laleczce jest zimno. Mój miś jest smutny. Słoneczko się do nas uśmiecha. Gwiazdki mrugają na dobranoc. „Na Wojtusia z popielnika iskiereczka mruga…”. Czyż nie jest to urocze?
Niestety ten etap rozwoju samoistnie mija.
Warto wspomnieć, że dorośli czasem również przejawiają myślenie magiczne i jest na to kilka wyjaśnień.
U osoby dorosłej myślenie magiczne polega na nierealnych przekonaniach, że myśli lub zachowania, bądź jakieś rytuały, czyli wykonanie jakiejś czynności lub wypowiedzenie słów wywołują jakieś zdarzenia. Myślenie magiczne może być też objawem chorób i zaburzeń życia psychicznego, np. zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych lub schizofrenii.
W teorii behawioryzmu występuje termin zależność magiczna, którego sens jest podobny do myślenia magicznego. Jeśli dana osoba przekonana jest, że np. chuchanie na kości do gry przed rzutem może przynieść jej szczęście, to taka reakcja może zostać utrwalona. Niekiedy ilość wyrzuconych oczek jest zgodna z oczekiwaniami danej osoby i wtedy staje się to zależnością magiczną. Behawioryści chcieli wskazać w ten sposób, że pewne formy zachowań i przekonań nie muszą wynikać z zaburzeń ani nieprawidłowych procesów myślowych, ale są wynikiem warunkowania. Każda osoba może wyuczyć się takich zależności magicznych, jeśli doświadczy odpowiedniej, najczęściej przypadkowej, zależności między własnymi zachowaniami, a przypadkowymi konsekwencjami tych zachowań. Warto pomyśleć, co nami kieruje, jeśli bardzo przeżywamy fakt, gdy czarny kot przebiegnie nam drogę, damy kopa w tyłek koledze, który idzie na ważną rozmowę albo życzymy połamania pióra komuś, kto idzie na egzamin i jeszcze zaklinamy, żeby nie dziękował. Czym jest wiązanie czerwonej kokardki przy wózeczku dziecka? To zdumiewające jak wiele jest wokół nas myślenia magicznego.
Spostrzeganie świata w sposób magiczny, to domena dzieci. Wszystkie bajki dla dzieci są przepełnione magią. To pozwala maluchom lepiej zrozumieć świat. Logika i racjonalizm, myślenie abstrakcyjne przyjdą później. Pozwólmy cieszyć się dzieciom ich dziecięcym fantazjowaniem i my dorośli cieszmy się z tego również. Ten cudowny czas szybko mija.
4 komentarze do “Myślenie magiczne, co to takiego?”
Czy należy odbierać dzieciom radość wróżki zębuszki i uświadomić, że ona nie istnieje?
“Wróżka Zębuszka” to dobra zabawa dla dzieci i rodziców, która pomaga zmniejszyć stres wynikający z nowej sytuacji, czasem z bólu i z widoku krwi.
Tak się składa, że w czasie wypadania mlecznych zębów kończy się okres myślenia magicznego. Niektóre dzieci będą w stanie zrozumieć fizjologiczne fakty o swoim organizmie, innym łatwiej będzie pojąć te fakty z uwzględnieniem roli “Wróżki Zębuszki” Decyzja należy do rodziców. Jestem zdania, że nie należy pozbawiać dzieci fajnej zabawy, która współgra z ich naturalnymi zdolnościami odbierania i rozumienia świata. Wkrótce same odkryją prawdę.
Interesujące spostrzeżenia na tematykę myślenia w sposób życzeniowy(magiczny). Uważam, że w przypadku ludzi dorosłych warto odnaleźć związek między skłonnościami do myślenia magicznie, a odczuwanymi emocjami. Zdarza się bowiem tak, że określone rytuały służą jako obrona przed lękiem. Jest to pewnego rodzaju ucieczka od trudnych emocji-a co za tym idzie ich wyparcie. Jestem ciekaw zdania autorki, odnośnie moich przemyśleń.
Bardzo słuszne wnioski. Myślenie magiczne pozwala na zmniejszenie lęku, daje poczucie sprawczości w sytuacjach stresowych. Może też działać jak placebo. Jeśli ktoś wierzy w ozdrawiającą moc, na przykład amuletów, może poczuć się lepiej nosząc je. Samopoczucie jest subiektywne. Myślę, że nie tyle jest to ucieczka od trudnych emocji, co raczej ucieczka od wysiłku poszukiwania racjonalnych wyjaśnień i działań.