Czy doświadczanie ruchu jest niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka ?

Poszukując nowych metod wspierania rozwoju dzieci warto śledzić badania prowadzone nad kształtowaniem się mózgu. Nowe technologie diagnozowania pozwalają zajrzeć do wnętrza układu nerwowego i obserwować zmiany, jakie tam zachodzą pod wpływem różnych czynników. Okazuje się , że aktywność ruchowa ma ogromny wpływ na rozwój sprawności umysłowej u najmłodszych.

Dzieci aktywne fizycznie są zdrowsze, szczęśliwsze, bardziej przygotowane do zadań przedszkolnych i szkolnych, oraz lepiej śpią. Aktywność fizyczna sprzyja budowaniu poprawnych relacji z innymi, rozwija umiejętności społeczne. Sprzyja dobrej kondycji zdrowia, pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, rozwija mięśnie i kości, wspiera rozwój ruchowy i planowanie motoryczne. Wpływa na rozwój mózgu.

Ćwiczenia fizyczne odgrywają istotną rolę w kształtowaniu się układu nerwowego. Dzieci aktywne ruchowo są sprawniejsze poznawczo, lepiej się koncentrują, mają lepszą percepcję, są bardziej kreatywne, osiągają sukcesy szkolne. Jest to efekt lepszego dotlenienia i odżywienia mózgu dziecka. fakt ten znany jest od bardzo dawna. Nowoczesne metody diagnozowania pozwoliły odkryć inne dobroczynne efekty ruchu obserwowane w układzie nerwowym.

Nowe badania mózgu, wykonane metodą strukturalnego rezonansu magnetycznego pokazują, że dzieci aktywne fizycznie mają większy hipokamp. Hipokamp to taka część mózgu, która odpowiada za zapamiętywanie. Okolice przedczołowe również maja zwiększoną objętość. Kora przedczołowa pomaga w procesach pamięci, planowaniu ruchów i działań, w rozważaniu nad ich konsekwencjami, a także wpływa hamująco na spontaniczne i często gwałtowne stany emocjonalne.

Odkryto, że ćwiczenia fizyczne podnoszą poziom białka BDNF (ang. brain-dervied neurotrophic factor) Białko to (pol. neurotroficzny czynnik wzrostu neuronów) stymuluje wzrost połączeń neuronalnych. Intensywne zabawy ruchowe na placach zabaw, na boiskach, w obiektach sportowych lub na swobodnej, bezpiecznej przestrzeni prowadzą do powstawania gęstej sieci połączeń neuronalnych. Wniosek jest zatem taki: doświadczanie ruchu zmienia mózg na poziomie molekularnym oraz komórkowym.

Badania laboratoryjne na ssakach (Nelson i in., 2010) pokazują, że osobniki, które oprócz bogatego środowiska miały możliwość korzystania z półgodzinnego treningu fizycznego, miały lepsze wyniki w testach pamięci, a ich kora mózgowa była grubsza.

Dziecięce aktywności ruchowe sprzyjają doskonaleniu umiejętności równoważnych. Te są podstawą wielu innych złożonych sprawności. Utrzymanie równowagi to umiejętność polegająca na zmianie napięcia poszczególnych grup mięśniowych, w wyniku czego pojawiają się kompensacyjne ruchy oczu, głowy i ciała. Dziecko nie przewraca się, jeśli tego nie chce. Za tę umiejętność odpowiada zmysł równowagi, nazywany też układem przedsionkowym. Zabawy ruchowe dostarczają wrażeń sensorycznych również dla pozostałych zmysłów. Tak kształtuje się integracja sensoryczna, która jest procesem odbioru i analizy bodźców dostarczanych ze środowiska. Prawidłowa modulacja sensoryczna jest niezbędnym warunkiem pomyślnego funkcjonowania w wielu dziedzinach życia.

Im młodsze dziecko, tym większa korelacja rozwoju ruchowego i psychicznego. Ruch stanowi niezbędny bodziec rozwojowy. Aktywizuj nie tylko pracę mózgu, ale również wszystkie procesy rozwojowe w całym organizmie dziecka. Małe dziecko potrzebuje dziennie od 3 do 5 godzin aktywności ruchowej. Dobrze przemyślany plan dnia dziecka i całej rodziny powinien uwzględnić te potrzeby.

źródło:

M. Borkowska, K. Wagh Integracja sensoryczna na co dzień; Warszawa 2010

K. Rymarczyk; Dlaczego mózg lubi ruch?; skrypt wykładu z Konferencji Naukowej PSTIS; Warszawa 2019

M. Baj-Lieder, A. Borowska-Kociemba, Kręć się, biegaj, baw się z nami, Gdańsk 2016