Zacznę od skomplikowanych nazw:
FAS – Fetal Alcohol Syndrome
pFAS – Partial Fetal Alcohol Syndrome
FAE – Fetal Alcohol Effect
ARND – Alkohol Related Neurodevelopmental Disorders
SE – Static Encephalopathy
ARBD – Alcohol Related Birth Defects
FASD – Fetal Alcohol Spectrum Disorder
Wszystkie te nazwy są używane do określania szerokiego spektrum zaburzeń rozwojowych u dzieci, które w życiu płodowym były narażone na działanie alkoholu spożywanego przez ich matki. Zaburzenia te mogą przebiegać bardzo łagodnie od dyskretnych problemów intelektualnych i behawioralnych po przypadki głębokiej niepełnosprawności, a nawet przedwczesnej śmierci.
W Polsce zwyczajowo używa się nazwy Alkoholowy Zespół Płodowy (FAS).
Nie ma bezpiecznej dawki alkoholu dla kobiet w ciąży. Problem nie dotyczy jedynie matek alkoholiczek. Zdecydowana większość dzieci z FAS nie rodzi się z uzależnionych matek. Wystarczy okazjonalne wypicie kilku drinków, by doszło do uszkodzenia układu nerwowego dziecka. Zdarza się, że matki nie są świadome początków ciąży i sięgają po alkohol, lub podzielają stare przekonanie, że odrobina alkoholu nie zaszkodzi dzidziusiowi.
Toksyczne działanie alkoholu na tkankę mózgową płodu jest faktem. Najbardziej wrażliwymi rejonami mózgu na działanie alkoholu są płaty czołowe i kora przedczołowa. Ta część mózgu odpowiada za koncentrację, postrzeganie, funkcje wykonawcze, hamowanie, kontrolę impulsów i emocjonalne cechy osobowości. Alkohol pity przez ciężarne kobiety może doprowadzić do uszkodzenie spoidła wielkiego, które jest łącznikiem obu półkul mózgowych. W skrajnych przypadkach stwierdzano w badaniach MRI barak spoidła wielkiego u dzieci z FAS. Móżdżek odpowiedzialny za koordynację ruchową, procesy zapamiętywania i kontroli zachowań oraz elementy układu limbicznego, które regulują procesy emocji i zachowań społecznych, panowanie nad impulsami są również szczególnie narażone na patologiczne działanie alkoholu. Okazuje się, że najgorsze spustoszenia w układzie nerwowym płodu czyni picie alkoholu przez matki w drugim trymestrze ciąży.
Profesor dr. n. med. Hermann Löser prowadząc wieloletnie badania dzieci z FAS w Klinice Uniwersyteckiej w Munster w Niemczech opracował listę objawów i częstość występowania u osób dotkniętych Alkoholowym Zespołem Płodowym.
Podając za autorem,
98% niższa waga i wzrost w porównaniu ze zdrowymi dziećmi
84% małogłowie
89% opóźnienie w rozwoju umysłowym i motorycznym
80% zaburzenia w rozwoju mowy
25% problemy z oczami
20% problemy ze słuchem
20% problemy z jedzeniem, przełykaniem
72% nadruchliwość
58% zmniejszone napięcie mięśniowe
20% problemy socjalizacyjne, agresywność, autyzm
95% anomalie wyglądu twarzy; małe, szeroko osadzone oczy z dużą, opadającą fałdą powieki, szeroki nos, mała górna warga, wygładzony rowek pod górną wargą, wąska szczęka
29% wady serca
46% deformacja genitaliów
51% skrócony i zagięty mały palec dłoni
13% niedorozwój palców
37% deformacja klatki piersiowej
44% dołek w ciele na linii kręgosłupa
12% przepuklina
35% włosy zarastające kark
Defekty fizyczne, zwłaszcza te bardziej dyskretne, mogą być niezauważane przez otoczenie. Najczęściej bywają mniej dokuczliwe w życiu codziennym niż problemy natury emocjonalnej i intelektualnej.
W wyniku uszkodzenia wspomnianych wyżej struktur mózgu dochodzi do powstania szeregu zaburzeń rozwojowych. Jednym z nich może być niepełnosprawność intelektualna. Iloraz inteligencji w tej grupie ma dużą rozpiętość, od 29 do 120. Najczęściej w badaniach osiągają jednak wyniki 70-80. Jest to pogranicze normy.
Inne skutki FAS to zaburzenia pamięci, objawy ze spektrum ADHD lub ADD, lęki nocne i zaburzenia snu, tiki, zaburzenia integracji sensorycznej, zaburzenia koordynacji ruchowej. Zaburzenia ze sfery społeczno-emocjonalnej mogą powadzić do dramatycznych skutków. Osoby z FAS charakteryzują się niedojrzałością emocjonalną, zaburzonym krytycyzmem, nie przewidują skutków swoich działań, bywają skrajnie impulsywne. Mogą pojawiać się u nich zaburzenia dwubiegunowe, a nawet myśli samobójcze.
Uszkodzenia układu nerwowego spowodowane piciem alkoholu w czasie ciąży przez matkę są nieodwracalne. Dziecko nie wyrośnie z tego.
Wczesna diagnostyka i pomoc dziecku oraz rodzinie mogą w znacznym stopniu zniwelować fatalne następstwa FAS. Takie dzieci, które trafią do rodzin zastępczych, niejednokrotnie wracają do placówek opiekuńczych, bo rodzice zastępczy nie byli przygotowani na takie wyzwanie.
Alkoholowy zespół płodowy nie jest dziedziczony. Chociaż spotyka się rodziny, w których w kolejnych pokoleniach rodzą się dzieci z FAS. Jest to raczej efekt skłonności do uzależnień alkoholowych występujący w tej rodzinie niż dziedziczenie.
Stuprocentową pewnością zapobieżenia FAS jest niespożywanie alkoholu przez kobiety w ciąży.
Proponuję eksperyment, który naocznie pokazuje działanie alkoholu na białko.
Rozbite jajko kurze należy zalać kieliszkiem mocnego alkoholu. Mózg zbudowany jest głównie z białek podobnie jak białko jaja. W wyniku eksperymentu białko zostanie zważone. Nastąpi denaturacja.
źrodło:
- http://fasada.org.pl/fasfasd/
- Jean Ayres, Dziecko, a integracja sensoryczna, Gdańsk 2015
- Integracja Sensoryczna, kwartalnik PSTIS rok 18 nr 1; Ewa Grzybowka; FAS-niewidzialna niepełnosprawność. Dzieci uszkodzone neurologicznie
Najnowsze komentarze