Jak rozwija się zabawa w okresie niemowlęcym i w co się wtedy bawić?

Wszelkie działania niemowlęcia, które nie służą zaspokajaniu potrzeb życiowych możemy określić jako zabawę.

U czteromiesięcznego dzidziusia zauważymy stereotypowe ruchy paluszków i pierwsze wypowiadane dźwięki zbliżone do samogłosek. Niemowlę ćwiczy w ten sposób schematy sensoryczno-motoryczne, które są bazą do budowania co raz bardziej złożonych umiejętności. Ciągłe powtarzanie tych samych ruchów i mnogość doświadczeń dotykowych zrealizowanych w koordynacji ręka-usta rozwijają schematy myślowe. Dziecko czerpie przyjemność z ruchu własnego ciała.

Zabawy:

1. Podawanie do dłoni atrakcyjnych zabawek, odpowiednich do wieku i pozwalanie na spontaniczne poruszanie nimi.
2. Podawanie chłodnych gryzaczków, by dziecko mogło je przywodzić do buzi.
3. Leżącemu na przewijaku, rozebranemu niemowlaczkowi podawanie do dłoni zabawki i pozwolenie na swobodne poruszanie nią. W ruch będzie zaangażowane całe ciało.
4. Umocowanie delikatnych dzwoneczków do nadgarstka dziecka w celu pobudzenia aktywności ruchowej przez dźwięk.

Około szóstego miesiąca życia niemowlę zaczyna interesować się obiektami zewnętrznymi. Podczas zabawy dziecko doskonali koordynację oko-ręka. Maluszek potrafi przemieszczać się. Samodzielnie sięga po zabawkę i potrafi bawić się przedmiotem trzymanym w dłoni.

Zabawy:

1. Podawanie zabawek siedzącemu na kolanach rodzica niemowlaczkowi tak, by mogło chwycić całą dłonią.
2. Przekładanie zabawki z rączki do rączki.
3. Dorosły postukuje zabawką o podłoże i po tym pokazie przekazuje zabawkę dziecku.
4. Trzymanie zabawki przed niemowlęciem tak, by mogło chwytać ją obiema rękami.

Około ósmego miesiąca życia dziecko zaczyna kierować swoją zabawę na osiąganie celu. Maluszek coraz precyzyjniej naśladuje ruchy dorosłych. Próbuje naśladować ich czynności. Swobodna pozycja siedząca i przeciwstawne położenie kciuka zwiększają repertuar zabaw. Dziecko zaczyna włączać dorosłych do swoich aktywności, np. wyrzucanie zabawek z łóżeczka i obserwowanie, jak dorosły wkłada je z powrotem. Ulubioną zabawą bywa odszukiwanie ukrytego przedmiotu.

Zabawy:

1. Chowanie pod pieluszką ulubionej zabawki.
2. Chowanie pod poduszką brzęczącego budzika.
3. Podawanie jednoczesne podobnych zabawek do obu dłoni malca.
4. Dorosły wkłada do pojemnika klocki lub piłeczki i zachęca dziecko do powtórzenia.

Pod koniec pierwszego roku życia dziecko zaczyna powtarzać złożone sekwencje ruchów dorosłego. Mowa staje się ważnym inspiratorem zabaw. Dziecko będzie wykonywało ruchy machania rączką na słowa: „Zrób pa, pa”. Będzie wyciągało rączki ku górze na hasło: „Pokaż, jaki jesteś duży” itp.

Zabawy:

1. Nauka zabaw z pokazywaniem: „Sroczka”, „Idzie rak, nieborak”, Kosi, kosi” itp.
2. Przesypywanie substancji sypkich z pojemnika do pojemnika.
3. Wspólny taniec z dzieckiem przy muzyce.
4. Porównywanie zwierzątek zabawkowych z ich odpowiednikami z ilustracji.

Umiejętność chodzenia i korzystania z mowy biernej oraz próby wypowiadania komunikatów, zachęcają dziecko do intensywnej eksploracji otoczenia. Zabawy stają się bardziej kreatywne. Dziecko nadaje różnym przedmiotom funkcję narzędzi.

Zabawy:

1. Przelewanie wody z kubeczka do kubeczka (najlepiej podczas kąpieli).
2. Zabawa „Jak jedzie kierowca”; „Jak wysoko leci samolot”; „Jak jedzie po torze samochód wyścigowy” –  naśladowanie ruchów rąk.
3. Przyciąganie zabawki za kolorowy sznurek.
4. Rysowanie.

Podczas zabaw w okresie niemowlęcym rozwija się motoryka, mowa i myślenie dziecka oraz budują się prawidłowe relacje z bliskimi osobami.

Propozycje zabaw zamieszczone wyżej są zaledwie fragmentem repertuaru zabawowego w okresie niemowlęcym.

Świadomość funkcjonowania dziecka na poszczególnych etapach rozwoju pomoże rodzicom wymyślać nowe zabawy oraz ich kreatywne wersje.

źródło:

Jagoda Cieszyńska, Marta Korendo; Wczesna interwencja terapeutyczna; Kraków, 2018