Lateralizacja – która strona dominuje?

Na pewno zauważyliście, że człowiek niektóre części ciała ma podwójne.

Warto sprawdzić, która ręka, noga, ucho czy oko naszego dziecka są dominujące.

Na początku przyjrzyjmy się jednak mózgowi. On też składa się z dwóch półkul. W uproszczonych grafikach nasz najważniejszy narząd przedstawiany jest jako półowalne, dwa, symetryczne, dziwnie pofałdowane twory, przylegające do siebie.

Szczegółowe badania anatomiczne wykazują, że obie półkule nie są symetryczne. Nowoczesne badania obrazowania mózgu dowodzą, że każda półkula ma nieco inny stopień specjalizacji do obróbki bodźca, który dotarł do niej. Nie mniej jednak sprawna współpraca obu półkul mózgowych jest niezbędna do efektywnego funkcjonowania poznawczego.

Lateralizacja to ustabilizowana, naturalna dominacja jednej ze stron ciała.

Najczęściej spotykamy się z dominacją:

prawostronną

lewostronną

skrzyżowaną

Zdarza się, że dominacja nie jest ustalona.

Do trzeciego roku życia przejawy dominacji stronnej są niejednoznaczne i nie należy się nimi przejmować. Badania nad lateralizacją zwykle przeprowadza się dopiero u trzylatków. Wiąże się to z ich możliwościami rozumienia poleceń słownych. Mają na tyle rozwiniętą sprawność motoryczną, że są w stanie zademonstrować ewentualną dominację jednej ze stron.

Obserwując dziecko w spontanicznej zabawie można zauważyć, którą ma dominującą rękę, oko, nogę lub ucho.

Ręka

Jeśli chcecie sprawdzić, która ręka jest dominująca bawcie się w takie zabawy jak: wrzucanie do butelki z małym otworem koralików, fasolek, drobnych klocków, kamyczków. Do takiego wrzucania możecie użyć pęsety. Odkręcanie pojemniczków ze skarbami. Cięcie plastikowym nożem wałeczków z mas plastycznych. Przewlekanie sznureczka przez otwory. Przenoszenie materiałów sypkich (kasze, groch, ryż) z pojemnika do pojemnika z użyciem miarki kuchennej lub łyżki.

Oko

Jeśli chcecie wiedzieć, które oko jest dominujące, obserwujcie, jak wasze dziecko bawi się w: oglądanie kalejdoskopu, obserwowanie gwiazd przez lunetę, zaglądanie do nieprzezroczystej butelki, robienie zdjęć zabawkowym aparatem.

Noga

Dominację nogi możecie zauważyć podczas zabaw, takich jak: kopanie piłki oraz podczas gier, w których występuje stanie lub skakanie na jednej nodze, chodzenie po schodach. Dziecko chodzące po schodach krokiem dostawnym będzie zwykle rozpoczynało ruch nogą dominującą.

Ucho

Określenia dominacji ucha wymaga stworzenia warunków, w których dźwięk będzie podawany tylko do jednego ucha.

Bardzo dobrze sprawdza się test-zabawa, polegająca na położeniu na stoliku przed dzieckiem małego urządzenia wydającego cichy dźwięk typu grająca zabawka, mały głośnik, zegarek i poproszeniu, żeby wsłuchało się jednym uchem w dźwięk, bez używania rąk. Maluch będzie nachylał się do przedmiotu jednym lub drugim uchem. Ciekawą zabawą będzie wsłuchiwanie się w “magiczne pudełko” jednym uchem. Można do tego wymyślić historyjkę.

W naszym, ustalonym kulturowo schemacie czytania i pisania, czyli w kierunku od lewej do prawej strony oraz z góry do dołu, dominacja jednej strony ciała jest dość ważna.

Dzieci w wieku około czterech lat wykazują już zakończony proces lateralizacji. Rozwój, jak wiemy, przebiega indywidualnie, ale od tego wieku należy zwrócić uwagę na rodzaj dominacji stronnej i czy w ogóle proces ten zakończył się. Najwcześniej formułuje się lateralizacja prawostronna. Zazwyczaj dzieci lewostronne i o skrzyżowanej dominacji stronnej stabilizują swoją lateralizację trochę później.

Najniekorzystniejsza sytuacja jest wtedy, gdy sześciolatek wciąż nie ma ustalonej dominacji jednej ze stron ciała. To zapowiada kłopoty z nauką czytania i pisania.

Warto dostarczać dzieciom w tym okresie nieco więcej zabaw, które będą wspierały kształtowanie się dominacji stronnej i usprawniały maluchy do przyszłych szkolnych technik.

Bawcie się w nawlekanie koralików, wrzucanie przedmiotów do otworów według wyznaczonej zasady, rozsypanki obrazkowe o różnym stopniu trudności, układanki sekwencyjne, historyjki obrazkowe układane i werbalizowane, labirynty-rysowanie ich i przemieszczanie po nich figurek, rysowanie, w szczególności zamalowywanie wyznaczonych płaszczyzn, oraz rysowanie po śladzie. Wszystkie zabawy usprawniające motorykę małą i koordynację wzrokowo-ruchową będą bardzo korzystne.

źródło:

Jagoda Cieszyńska, Marta Korendo; Wczesna interwencja terapeutyczna; Kraków, 2018

foto:Pexels