Stres towarzyszy nam całe życie. Nie należy się go bać. Zasadniczo ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie człowieka. Umiarkowane przeżywanie stresu mobilizuje organizm do korzystnego działania.
Reakcja stresowa dziecka na negatywny bodziec psychiczny lub fizyczny jest czynnikiem sprzyjającym prawidłowemu rozwojowi młodego organizmu.
Dzieci w swoim życiu spotykają wiele sytuacji wywołujących stres. Poza niefortunnymi zdarzeniami losowymi stresogenne są:
- Hałas
- Pośpiech
- Zawyżone wymagania
- Reakcje stresowe rodziców
W jaki sposób rodzice mogą pomóc dziecku radzić sobie ze stresem?
Warto nauczyć dziecko dwóch umiejętności:
Rozwiązywanie problemów
Dziecko powinno być inicjatorem i aktywnie rozwiązywać swój problem. Dobrze, jeśli będzie umiało wybrać odpowiednie osoby i poprosić o pomoc. Będzie ćwiczyło myślenie dywergencyjne, które pozwala znaleźć wiele różnych sposobów na rozwiązanie konkretnego problemu. Można odgrywać scenki, w których dziecko analizuje jakiś trudny przypadek emocjonalny lub międzyludzki oraz znajduje dobre rozwiązanie . To doskonały trening umiejętności społecznych.
Dostosowanie reakcji emocjonalnej do zaistniałej trudnej sytuacji
Warto nauczyć dziecko technik relaksacyjnych. Wiele dziecięcych zabaw zawierających w sobie głębokie oddychanie niesie element relaksacyjny. Przykłady: dmuchanie na bańki mydlane, na piórko, nadmuchiwanie balonika, robienie piany przy użyciu słomki i płynu do kąpieli. Korzystając z tych elementów można wymyślić wiele scenariuszy zabaw.
Ważna jest również umiejętność odczytywania emocji i reakcji stresowych w swoim ciele. Zdolność takiej obserwacji należy ćwiczyć z dzieckiem bardzo wcześnie. Umiejętność samoregulacji emocji jest niezwykle trudna i wymaga długiego, świadomego treningu.
Czasem wydarzenia trudne w życiu dziecka przybierają formę traumatyczną. Dziecko wobec pewnych zdarzeń odczuwa ekstremalne zagrożenie, bezradność, traci poczucie bezpieczeństwa. Sytuacja taka daleko przekracza możliwości dziecka poradzenia sobie z nią. Takie ekstremalne przeżycia z reguły powodują negatywne skutki w sferze psychicznej. To przekłada się na zaburzenia w sferze społecznej i poznawczej. Im dziecko jest młodsze, tym skutki są bardziej groźne. Do zdarzeń traumatycznych w życiu dziecka zalicza się:
- Sytuacje zagrażające życiu dziecka lub jego najbliższych (ciężka choroba, wypadek komunikacyjny)
- Przemoc psychiczna
- Zaniedbywanie, które jest również formą przemocy
- Rozpad wspólnego życia rodziców kończący się rozwodem
- Sytuacje przerażające ze względu na zaskoczenie i okrucieństwo, np. klęski żywiołowe, morderstwo. Oglądanie takich sytuacji w mediach może powodować również traumę dziecka wraz z jej niszczącymi skutkami. Dotyczy to głównie małych dzieci, których myślenie jest konkretno-obrazowe i nie jest w stanie oddzielić przyczyny od skutku, odróżnić fikcji od prawdy na ekranie.
Granica między stresem a traumą jest cienka. Przekroczenie jej zależy od indywidualnych predyspozycji dziecka oraz jego wcześniejszych doświadczeń.
W jaki sposób rodzice mogą pomóc dziecku poradzić sobie z traumą?
Najważniejsze to chronić dziecko przed traumą. Jeśli dojdzie do traumatyzujących zdarzeń warto skorzystać z pomocy psychologa dziecięcego.
W następnym wpisie dowiecie się, jak skutecznie zmniejszyć emocjonalne obciążenie dziecka separacją i rozwodem rodziców.
Źródło:
Lidia Cierpiałkowska; Helena Sęk; Psychologia kliniczna; PWN; Warszawa; 2019
Najnowsze komentarze