Jak skutecznie zmniejszyć emocjonalne obciążenie dziecka separacją i rozwodem rodziców?

Czym dla dziecka jest rozwód rodziców?

W życiu dziecka następuje lawina zmian. Jak każda nowa, niespodziewana sytuacja w życiu jest stresem. Z tym stresem dziecko często pozostaje samo. Dociera do niego, że:

– w jego rodzinie nastąpiły poważne zmiany

– rodzice silnie koncentrują się na swoich problemach, przez co mają mniej czasu dla dzieci

– czas wolny spędzają w sposób nienaturalny i z góry narzucony, trudno zrozumieć przez kogo i dlaczego.

– pojawiają się burzliwe i negatywne emocje w sytuacji wchodzenia w patworchowe układy rodzinne związane z nowymi wyborami rodziców

–  pojawia się zaniżone poczucie własnej wartości i niewiara we własną sprawczość, dokucza poczucie bezsilności

– angażuje się w konflikty rodziców, niekoniecznie z własnej woli

– pojawia się poczucie, że wartość małżeństwa, rodziny, związków i relacji międzyludzkich jest przeceniona

– pogarsza się sytuacja materialna

Negatywny wpływ rozwodu jest dobrze udokumentowany przez specjalistów z zakresu psychologii i socjologii. Dzieci rozwiedzionych rodziców są bardziej narażone na różnorodne problemy niż ich rówieśnicy z rodzin pełnych.

W sferze emocjonalnej dzieci doświadczają mnóstwa trudnych emocji, o których nie potrafią powiedzieć, często dlatego, że ich nie rozumieją. Czasem nie czują się na tyle bezpiecznie, by się otworzyć.  W czasie rozwodu dzieci przeżywaj smutek, żal, dezorientację, poczucie winy, lęk przed odrzuceniem, konflikt lojalności, poczucie straty, złość.

W sytuacji ostrego konfliktu, któremu towarzyszy przemoc domowa, część dzieci odczuwa ulgę wraz z separacją rodziców. Jednocześnie towarzyszy im lęk o swoją przyszłość bliższą i dalszą. Jest to oczywiście zależne od wieku i świadomości dziecka.

Badania prof. Paula Amato z 1999 i 2000 roku wykazują, że dzieci rodziców rozwiedzionych doświadczają krótko i długoterminowych konsekwencji decyzji rodziców.

Najszybciej ukazują się takie skutki jak:

– negatywny obraz siebie

– problemy emocjonalne

– problemy społeczne, przystosowawcze

– obniżenie wyników w nauce

Jako skutki długoterminowe podaje:

-słabsze zdrowie psychiczne i fizyczne

– gorsze samopoczucie

-słabsze więzi z rodzicami, zwłaszcza z ojcem

– niższy status socjoekonomiczny

– rzadsze wchodzenie w związki małżeńskie i częstsze rozwody

Mimo trudnej sytuacji związanej z rozwodem, rodzice mają jednak możliwość zmniejszenia emocjonalnego obciążenia swojego dziecka. Nikt ich nie może w tym zastąpić.

Trzy czynniki, które chronią dziecko przed szkodliwymi następstwami rozwodu.

Krótki czas trwania i niski stopień konfliktu między rodzicami związany z procesem rozwodowym

Jeśli coś musi boleć, to niech boli krótko. Warto zastosować tę zasadę podczas rozwodu. Podjęta decyzja o rozstaniu powinna być przepracowana i ostateczna. Odpowiedzialni rodzice nie potrzebują jątrzyć problemu i eskalować konfliktu. Z pewnością jest to rudne. Ze względu jednak na dzieci koniecznie należy podjąć ten wysiłek. Gra idzie o zdrowie i jakość życie dzieci.

Stabilność i jakość rodzicielstwa

Ze względu na bolesne emocje, które muszą przeżywać dzieci trzeba zbudować im poczucie bezpieczeństwa w nowej sytuacji. Należy dbać o poczucie stabilności psychicznej swoich dzieci równolegle z toczącym się procesem rozwodowym. To nie jest sprawa do załatwienia później. Dziecko musi mieć pewność miłości i obecności rodzica bez względu na okoliczności. Tą pewność buduje się nie tylko słowami, lecz również konkretnymi działaniami. Mogą pojawić się tendencje do zmiany postaw rodzicielskich na bardziej nadopiekuńcze lub na bardziej chłodne, nadmiernie wymagające. Nie dokładajmy dzieciom większej ilości zmian. Pozostańmy dla dziecka tymi samymi rodzicami, co do tej pory.

Dobry stan psychiczny rodziców

Rozwód to jeno z najtrudniejszych doświadczeń w życiu człowieka. Często porównuje się ten czas do okresu żałoby po zmarłej bliskiej osobie. Trudno jest zachować dobry stan psychiczny. Powód, że trzeba zrobić to dla własnych dzieci jest najważniejszym argumentem, by podjąć racjonalne działania. Dobrze jest mieć w tym okresie wsparcie bliskich osób. To jednak często nie wystarcza. Blokowanie ciężkich emocji i udawanie przed dzieckiem, że jest wszystko w porządku może nie udać się na dłuższą metę. Wsparcie medyczne i psychologiczne jest dobrym rozwiązaniem. Zły stan psychiczny dorosłego (często depresja) może poważnie zaburzyć relacje dziecka i rodzica, generować kolejne konflikty rodzinne, sprzyjać dysfunkcyjności rodzica.

Następny wpis będzie o sytuacji dziecka w rodzinie zrekonstruowanej.

Źródło:

Lidia Cierpiałkowska; Helena Sęk; Psychologia kliniczna; PWN; Warszawa; 2019