Istnieje wiele przyczyn nieśmiałości dzieci. Czasem nakłada się ich kilka. Różni specjaliści zajmujący się rozwojem dziecka będą dopatrywać się przyczyn związanych ze swoją specjalnością. Psychoanalityk będzie widział niezaspokojone potrzeby, behawiorysta niewykształcone umiejętności społeczne, socjolog wpływ społeczeństwa, genetyk będzie doszukiwał się skłonności dziedzicznych. Źródeł nieśmiałości jest wiele, ale również nie wszystkie z nich oddziałują z taką samą siłą na każde dziecko. Czasem jedne przyczyny generują kolejne. Sprawa jest bardzo złożona.
Zaobserwowano pewną prawidłowość – nieśmiałość zaczyna się w domu.
- Nieśmiali rodzice
Dzieci są wrażliwe na nieśmiałość swoich rodziców. Pewnie działają tu czynniki dziedziczenia, społeczne (naśladowanie zachowań rodziców) jak i brak doświadania zachowań pozbawionych elementów nieśmiałości. Dziecko najczęściej nie odczuwa i nie potrafi określić, że jego rodzic jest nieśmiały. Dla niego mama i tata są najważniejszymi osobami na świecie i ich zachowania są dla malucha wyznacznikiem normy. 70% nieśmiałych dzieci ma nieśmiałych rodziców.
- Kolejność urodzin w rodzinie
Istnieją teorie, które sugerują, że kolejność urodzin dziecka w rodzinie wpływa na jego osobowość i sposób funkcjonowania. Badania pokazują, że pierworodni częściej bywają nieśmiali. Wiąże się to z tym, że rodzice częściej od nich wymagają więcej. Niezrealizowanie wysokich wymagań bywa źródłem poczucia niespełnienia i niskiej samooceny. Jednocześnie najstarsze dziecko w rodzinie ma największy zakres władzy wśród rodzeństwa i nie musi tak bardzo kombinować, starać się, by zapewnić sobie dobre położenie w mikro społeczności jaką jest rodzina. Nie trenuje wielu umiejętności społecznych takich jak, zdolność negocjowania, umiejętność kompromisu, sprawna perswazja czy zdolności strategiczne.
- Nadopiekuńczość rodziców
Nadopiekuńczość pozbawia dziecko doświadczeń i eksperymentów potrzebnych do zrozumienia relacji międzyludzkich i doskonalenia umiejętności społecznych. W wyniku tego maluch będzie miał problemy w odnalezieniu się w nowych sytuacjach. Reakcją obronną będzie zamykanie się w sobie i wycofywanie. Lęk przed nowymi doświadczeniami będzie popychał je stronę nieśmiałości. Nadmierne ochranianie, usuwanie wszystkich przeszkód jakie napotyka dziecko może stać się w przyszłości źródłem jego nieśmiałości.
- Chłodne relacje z rodzicami
Bardzo surowi rodzice, nadmiernie wymagający, skorzy do gniewu mogą stać się przyczyną nieśmiałości swojego dziecka. Rzadkie rozmowy z dzieckiem o jego problemach, brak objawów miłości i troski ze strony najbliższych może powodować u dziecka brak pewności siebie w kontaktach z innymi osobami.
- Warunki bytowe i materialne
Okazuje się, że warunki materialne w jakich żyje rodzina mają wpływ na pojawianie się nieśmiałości u małych dzieci. Złe warunki bytowe przekładają się na samoocenę i poziom aspiracji rodziców i w efekcie dzieci. Jeśli dołoży się bark pozytywnej komunikacji rodzica z dzieckiem, to powstaną sprzyjające warunki do kształtowania się zachowań u najmłodszych nacechowanych nieśmiałością.
- Wyśmiewanie i przezywanie
W relacjach rówieśniczych mogą pojawić się wyśmiewanie i przezywanie. Początkowo mogą mieć formę żartów i bywają lekceważone przez dorosłych. Toksyczne działanie takich zachowań może przyczynić się, że ich ofiara stanie się osobą nieśmiałą. Takie zjawiska podkopują poczucie własnej wartości, akceptacji i bezpieczeństwa. Rodzice i pracownicy w placówkach oświatowych powinni być wrażliwi na takie sytuacje, by uchronić najmłodszych przed niekorzystnymi następstwami.
Nieśmiałość dotyka wielu osób. To cecha, z którą da się żyć, ale jest jednocześnie sporą przeszkodą do osiągania wymarzonych celów. Istnieją techniki i programy terapeutyczne do radzenia sobie z nią. Warto zabezpieczać dziecko przed przyczynami powstawania nieśmiałości.
Źródła:
pexels-photo-813616
Joanna Gładyszewska-Cylulko; Wspomaganie rozwoju dzieci nieśmiałych poprzez wizualizację i inne techniki arteterapii; Kraków 2007
Philip G. Zimbardo; Nieśmiałość; PWN; Wrszawa 2020
Najnowsze komentarze