W odpowiedzi na sugestie wielu młodych rodziców, przedstawiam mini przewodnik po okresach rozwojowych dziecka. Pierwsza część dotyczy okresu prenatalnego.
Pozwoli on na uporządkowanie wiedzy o rozwoju we w czesanych etapach życia człowieka. Może być pomocny w rozróżnianiu normy od patologii.
Podkreślam jednak, że diagnozowanie na własną rękę jest nierozsądnym działaniem z wielu powodów. W sytuacji wątpliwości należy zwrócić się do profesjonalisty od rozwoju dziecka (lekarz, psycholog, pedagog) i tam uzyskać fachowe wsparcie w tym zakresie.
Opisane osiągnięcia rozwojowe są reprezentacją niektórych możliwości dziecka w określonym czasie jego życia. Jakość i zakres tych umiejętności oraz konkretny czas występowania zależą o indywidualnych predyspozycji. Różnice indywidualne są normą.
Od momentu połączenia się komórki jajowej i plemnika rozpoczyna się rozwój człowieka.
Okres prenatalny dzieli się na trzy fazy.
Faza jajowa
W chwili zapłodnienia komórka jajowa dostaje od plemnika 23 chromosomy. Własnych posiada również 23. To te od mamy. Z takim kompletnym wyposażeniem komórka dzieli się bardzo szybko. Rozwija się nowy organizm. Wędruje przez jajowód w stronę macicy, by tam zagnieździć się. Ta faza trwa około dwóch tygodni.
Faza embrionalna
Trwa od około drugiego tygodnia do około ósmego tygodnia od zapłodnienia. Następuje wtedy intensywny rozwój poszczególnych narządów embrionu. Tworzy się worek owodniowy, pępowina i łożysko.
Faza płodowa
Trwa od dziewiątego tygodnia, praktycznie, do końca ciąży. Rozwijają się i doskonalą narządy wewnętrze i zewnętrzne. Od około 6 – 7 miesiąca życia płód staje się gotowy do funkcjonowania poza organizmem mamy.
Co „potrafi” dziecko w brzuchu u mamy?
Potrafi to jest być może przesadzone określenie. Chodzi bardziej o aktywności, które wykazuje dziecko w okresie życia płodowego.
Opisem sensomotorycznego zachowania się w tym okresie zajmuje się psychologia prenatalna. Podmiotem jej badań jest dziecko w kontekście jego środowiska fizycznego, osobowego i społecznego. Istotnymi elementami są rodzice. Ich stosunek do rodzicielstwa czy sytuacja prawna.
I miesiąc
Embrion ma pół centymetra długości. Kształtują się kręgi, głowa i jama ustana. Tworzą się pierwsze komórki nerwowe. Pojawiają się pierwsze ruchy serca. Powstają zawiązki narządów wewnętrznych: oczu uszu, nosa, mięśni i kończyn.
II miesiąc
Embrion ma 3 centymetry długości i przypomina „miniaturowego człowieka”. Pojawiają się ruchy wygięcia grzbietu. Zaczyna współdziałać układ mięśniowy i nerwowy. Tak tworzą się pierwsze odruchy nerwowe. Pojawia się wrażliwość dotykowa warg. Rozwija się oko a także tkanka chrzęstna i mięśniowa. Tworzą się zawiązki stóp dłoni i palców oraz zębów. Pojawiają się zawiązki narządów płciowych. Ustala się wtedy tożsamość gonadalna płciowa.
III miesiąc
Płód osiąga 7 i pół centymetra długości. Ma dziecięce proporcje twarzy. Jest w pozycji częściowo wyprostowanej. Doskonali się zmysł dotyku. Zauważalne są niezależne ruchy kończyn także ruchy klatki piersiowej. Maluch ćwiczy ssanie. Nabieranie do ust wód płodowych jest świetnym treningiem mięśni. W tym czasie aktywność EEG jest już charakterystyczna dla człowieka. Rozwijają i doskonalą się narządy wewnętrzne.
IV miesiąc
Płód ma zwykle 25 centymetrów długości i przyrasta jego masa. Zaczyna magazynować się tkanka tłuszczowa. Potrafi prosto trzymać głowę. Ćwiczy ruchy związane z oddychaniem, chwytaniem. Wykazuje wrażliwość dotykową całego ciała. Reaguje ruchem na nieprzyjazne bodźce.
V miesiąc
„Wzrost” 30 centymetrów. Pojawia się interakcja z mamą. Maluszek porusza się wyraźnie, kopie może mieć czkawkę. Mama poprzez pocierania, głaskanie może sprowokować do aktywności swoje dziecko. Trwa trening ssania. Płód reaguje przyspieszoną akcją serca, ruchami ciała lub oczami na zmiany temperatury, dźwięków, światła, wibracji. Ma aktywne kubki smakowe.
VI miesiąc
Aktywność zależy od bodźców zewnętrznych. Ruchy stają się silniejsze. Następuje zharmonizowanie aktywności matki i dziecka. Maluch uczy się naprzemiennych aktywności. Wyraźnie reaguje na dźwięk i światło. W tym okresie otwiera się szpara powiekowa. Dojrzewają narządy wewnętrzne. Zachodzi mielinizacja włókien nerwowych. Powstają niektóre odruchy bezwarunkowe.
VII i VIII miesiąc
Doskonali się układ nerwowy. Tworzą się nowe połączenia w mózgu. Dziecko korzysta z wzorców pamięciowych. Ruchy stają się precyzyjniejsze. Można zauważyć odruchy wrodzone: ssania, kroczenia, chwytu Moro. Dojrzewa zmysł równowagi. Skóra staje się wygładzona i zaróżowiona.
IX miesiąc
Na dwa tygodnie przed porodem wzrost płodu zatrzymuje się. Maluszek jest aktywny ruchowo, chociaż jest mu coraz ciaśniej. Przygotowany i dobrze rozwinięty płód czeka na poród.
Po porodzie następuje kontynuacja procesów rozwojowych. Będą pojawiać się nowe umiejętności oraz doskonalić te zdobyte w okresie prenatalnym.
W następnym wpisie będzie o fazie noworodkowej.
Źródła:
Kornas-Biela D.; Okres prenatalny (w) Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia; (red) Harwas-Napierała B., Trempla J.; PWN Warszawa 2004
Vasta R.,Haith M. M., Miller S. A.; Psychologia dziecka; WSiP Warszawa 1995
Najnowsze komentarze