Praktyczne wskazówki oparte na wiedzy psychologicznej

Sawantyzm (ang. savant syndrome) to rzadkie zjawisko, w którym osoba — zwykle z zaburzeniami rozwojowymi lub po uszkodzeniu mózgu — przejawia wybitne zdolności w określonej dziedzinie. Może to być np. ponadprzeciętna pamięć, zdolności matematyczne, muzyczne, plastyczne, językowe lub konstrukcyjne.

Choć talent sawanta budzi podziw, wymaga również odpowiedniego wsparcia. Rozwijanie tej wyjątkowej umiejętności nie powinno odbywać się kosztem innych obszarów funkcjonowania osoby.

W pracy terapeutycznej i edukacyjnej kluczowe jest zintegrowane podejście — wspierające zarówno talent, jak i całościowy rozwój psychospołeczny.

1. Zasada pierwsza: Człowiek ważniejszy niż talent

Osoba z sawantyzmem to przede wszystkim osoba z indywidualnymi potrzebami emocjonalnymi, społecznymi i rozwojowymi.

zalecenia:

• unikaj redukowania osoby wyłącznie do jej zdolności („geniusz”, „cudowne dziecko”);
• buduj relację opartą na autentycznym kontakcie i akceptacji;
• wspieraj poczucie własnej wartości niezależnie od osiągnięć.

2. Zasada druga: Talent rozwija się w bezpiecznym środowisku

Presja, nadmierne oczekiwania lub publiczne eksponowanie talentu mogą działać stresująco.

Zalecenia:

• stwórz przestrzeń do swobodnej eksploracji zainteresowań;
• pozwól na rytm pracy zgodny z możliwościami osoby;
• wzmacniaj motywację wewnętrzną, a nie nagrody zewnętrzne.

3. Zasada trzecia: Całościowy rozwój jest kluczowy

Obok rozwoju talentu warto wspierać także inne kompetencje — zwłaszcza społeczne, komunikacyjne i emocjonalne.

Zalecenia:

• uwzględniaj trening umiejętności społecznych;
• wspieraj samodzielność w codziennym funkcjonowaniu;
• pracuj nad regulacją emocji i rozumieniem norm społecznych.

4. Zasada czwarta: Zespół specjalistów zwiększa szanse na harmonijny rozwój

Współpraca interdyscyplinarna pozwala na lepsze dostosowanie wsparcia do indywidualnych potrzeb.

Kto może wspierać dziecko z sawantyzmem?

• psycholog / psychoterapeuta;
• pedagog specjalny;
• terapeuta zajęciowy;
• logopeda / neurologopeda;
• terapeuta integracji sensorycznej;
• trener umiejętności społecznych.

5. Zasada piąta: Uczenie się od osoby z sawantyzmem

Otwartość na perspektywę tej osoby, jej sposób postrzegania świata i myślenia, jest ważnym elementem budowania relacji opartej na szacunku.

zalecenia:

• zadawaj pytania i okazuj autentyczne zainteresowanie;
• nie oceniaj odmiennych sposobów myślenia;
• wspieraj autonomię i możliwość decydowania o sobie.

Prawdziwe wsparcie polega nie tylko na rozwijaniu talentu, ale przede wszystkim na towarzyszeniu osobie w budowaniu jakościowego, satysfakcjonującego życia.

Osoby z sawantyzmem — przy odpowiednim wsparciu — mogą nie tylko rozwijać swój talent, ale również budować relacje, poczucie sprawczości i bezpieczeństwa w świecie społecznym.

Każde dziecko jest inne.

Zapraszam do indywidualnej konsultacji

Źródła:

Treffert, D. A. (2009). The savant syndrome: An extraordinary condition. A synopsis: past, present, future. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 364(1522), 1351–1357.

Snyder, A. (2009). Explaining and inducing savant skills: privileged access to lower level, less-processed information. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 364(1522), 1399-1405.

Hughes, J. R. (2011). Savant syndrome: psychiatric and EEG findings in extraordinary individuals. Clinical EEG and Neuroscience, 42(4), 244-251.

Praca zbiorowa pod red. E. Pisuli (2012). Psychologia osób z autyzmem i zespołem Aspergera. Wydawnictwo Naukowe PWN