Samoświadomość emocjonalna to jedna z najważniejszych kompetencji społeczno-emocjonalnych, której podstawy kształtują się już w wieku przedszkolnym. Dzieci, które potrafią rozpoznawać i nazywać swoje uczucia, łatwiej radzą sobie w relacjach, szybciej uczą się regulacji emocji i z większą otwartością proszą o pomoc, gdy jej potrzebują.

Dlaczego warto uczyć dzieci rozpoznawania emocji?

Małe dzieci doświadczają emocji równie intensywnie jak dorośli, ale nie zawsze potrafią je zrozumieć czy wyrazić słowami. Kiedy pomagamy im zauważać to, co czują – smutek, radość, złość czy strach – dajemy im narzędzia do budowania zdrowych relacji i lepszego kontaktu z samym sobą.

Zabawy wspierające nazywanie emocji powinny być proste, oparte na bliskim kontakcie z dorosłym, pełne akceptacji i ciekawości. Jedną z takich zabaw proponujemy poniżej.

Zabawa: „Emocjonalne lustro”

Cel:

Rozwijanie świadomości emocji i umiejętności ich nazywania u dzieci w wieku przedszkolnym (3–6 lat).

Co będzie potrzebne?

• Kartoniki z rysunkami twarzy przedstawiającymi podstawowe emocje (radość, smutek, złość, strach, zdziwienie)
• Lustro
• Czas i uwaga dorosłego

Przebieg zabawy:

1. Pokaż dziecku kartonik z rysunkiem emocji i zapytaj: „Jak myślisz, co ta buzia czuje?”
2. Jeśli dziecko nie zna słowa, pomóż mu: „To jest smutek. Czasem czujemy się tak, gdy coś się nie uda albo gdy ktoś nas nie przytuli.”
3. Poproś dziecko, aby spróbowało zrobić podobną minę przed lustrem: „A teraz pokaż, jak wygląda twoja buzia, gdy jesteś smutny/smutna.”
4. Nazwijcie wspólnie emocję, a potem porozmawiajcie o sytuacjach, w których dziecko może ją odczuwać: „Kiedy ostatnio byłeś smutny?” albo „Co ci pomaga, gdy jesteś smutna?”
5. Powtórzcie zabawę z innymi emocjami, stopniowo dodając trudniejsze (np. zazdrość, wstyd, duma).

Wskazówki dla dorosłych:

• Reaguj z empatią na każdą wypowiedź dziecka – nie poprawiaj, ale wspieraj eksplorowanie emocji.
• Unikaj ocen: nie ma „złych” emocji – każda jest ważną informacją o tym, co się z nami dzieje.
• Zabawę można powtarzać codziennie, np. jako część wieczornego rytuału.

Budowanie emocjonalnego słownika dziecka to inwestycja w jego przyszłe zdrowie psychiczne. Im wcześniej zaczniemy wspierać dzieci w rozpoznawaniu i nazywaniu emocji, tym większą szansę mają na to, by wyrosnąć na osoby, które potrafią dbać o siebie i swoje relacje z innymi.

Zabawa w „emocjonalne lustro” to proste, a jednocześnie głębokie narzędzie do budowania tej ważnej kompetencji – z czułością, bliskością i uważnością.

Zapraszam do indywidualnej konsultacji w zakresie świadomego wpierania rozwoju dziecka.

Żródła:

Białecka-Pikul, M. (2012). Rozwój rozumienia emocji u dzieci w wieku przedszkolnym. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Faber, A., & Mazlish, E. (2014). Jak mówić, żeby maluchy nas słuchały. Poradnik przetrwania dla rodziców dzieci w wieku 2–7 lat. Media Rodzina.

Gerhardt, S. (2015). Dlaczego miłość ma znaczenie. Jak uczucia wpływają na rozwój mózgu dziecka. Mamania.

Ławicka, H. (2020). Nie jestem twoim terapeutą. O granicach w relacji dorosły–dziecko. Natuli – Dzieci są ważne.

Siegel, D. J., & Bryson, T. P. (2014). Potęga obecności. Jak obecność rodzica kształtuje rozwój młodego umysłu. Mamania.

Tomaszewska, A. (2022). Emocje przedszkolaka. Jak wspierać rozwój emocjonalny dzieci w wieku 3–6 lat. Harmonia.