Czuciem określamy nieuświadomione zjawiska w obrębie naszego organizmu. W węższym znaczeniu to pojęcie jest ograniczone głównie do czucia somatycznego, czyli doznań wywołanych podrażnieniem receptorów w skórze tzw. czucie skórne, czyli powierzchniowe.
Dotyk, inaczej określany jako układ czuciowy, jest uznawany za jeden ze zmysłów. Jest kombinacją sygnałów przesyłanych przez komórki reagujące na ciepło lub zimno, nacisk oraz uszkodzenie-ból. Receptory zmysłu dotyku mieszczą się w skórze. Wśród narządów czucia można wyróżnić: narządy czucia głębokiego, które opiszę w kolejnej publikacji oraz narządy czucia powierzchniowego, które przedstawię niżej.
Narządy czucia powierzchniowego znajdują się w skórze w postaci tzw. ciałek odbierających wrażenia dotykowe, ciepła, zimna, nacisku, pieczenia, swędzenia itp. Są rozmieszczone nierównomiernie. Największe ich skupisko znajduje się w obrębie głowy, w szczególności, na wargach oraz na opuszkach palców i podeszwach stóp. Najmniej jest ich w skórze grzbietu i łokci. Bodźce z receptorów czuciowych w skórze docierają w głąb mózgu nerwami czuciowymi.
Dotyk jest ważnym zmysłem, którym dziecko poznaje świat. Zabawy stymulujące czucie powierzchowne są dla dziecka bardzo atrakcyjne. Przy nadwrażliwości dotykowej mogą jednak wywoływać dyskomfort. Nie należy zmuszać wtedy do takich aktywności. Zabawy trzeba dobierać do możliwości rozwojowych dziecka i jego upodobań. Zabawa zawsze powinna dawać radość. Oto przykłady zabaw stymulujących czucie powierzchniowe:
- Zabawy polegające na dotykanie, głaskaniu niemowlaka podczas zabiegów pielęgnacyjnych
- Zabawy w czasie kąpieli
- Zabawy manipulacyjne zabawkami o różnej fakturze
- Zabawy na ścieżce sensorycznej: określanie faktur i upodobań do danych powierzchni, zgadywanie na czym stoi
- Zabawy z woda ciepłą i zimną: mieszanie, określanie optymalnej temperatury dla dłoni, stóp, buzi, łokci
- Zabawa w ciepłej parafinie
- Worek niespodzianek. Dziecko sięga ręką do worka, wybiera przedmiot i odgaduje co to jest przed wyjęciem go
- Zabawa z dotykowymi panelami ściennymi
- Chodzenie po piasku
- Zabawy z piaskiem kinetycznym
- Zabawy z masami plastycznym
- Zabawy w błocie
- Zabawy w basenie z piłeczkami, szukanie wśród piłek przedmiotów, segregowanie piłeczek
- Zabawy z piórkami: układanie kompozycji, porzucanie i łapanie
- Zabawy z materiałami sypkimi typu: kasza, groch, mąka, fasola, żołędzie, kasztany, orzechy
- Malowanie rękami
- Zabawy sorterami
- Pisanie lub rysowanie po plecach palcami i zgadywanie „Co to?”
- Rzucanie i łapanie piłeczek o różnych fakturach
- Zabawa w śnieżki
- Układanie rozsypanek obrazkowych
- Układanie historyjek obrazkowych
- Gra w domino
- Zabawy klockami magnetycznymi
- Wyrabianie ciasta drożdżowego lub innego
W następnym wpisie przedstawię 25 dziecięcych zabaw stymulujących czucie głębokie.
Źródło:
- Marta Baj-Lieder, Agnieszka Borowska-Kociemba, Kręć się, biegaj, baw się z nami, Gdańsk 2016
- Klaudia Piotrowska Madej, Agnieszka Żychowicz, Smart Hand Model, Gdańsk 2017
- Jean Ayres, Dziecko, a integracja sensoryczna, Gdańsk 2015
- Integracja Sensoryczna, kwartalnik PSTIS
- Maria Borkowska, Kinga Wagh, Integracja sensoryczna na co dzień, Warszawa 2010
- Maria Żebrowska, Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, Warszawa 1986
- https://www.nhs.uk/start4life
Najnowsze komentarze