Do podstawowych potrzeb emocjonalnych dziecka zalicza się;
- Potrzebę bezpieczeństwa
- Potrzebę autonomii
- Potrzebę kontaktu z innymi ludźmi
- Potrzebę wyrażania siebie
- Potrzebę czucia się wartościowym
- Potrzebę wyznaczonych zdrowych granic
Niezaspokojenie wymienionych potrzeb może skutkować zaburzeniami funkcjonowania w wielu sferach w późniejszych okresach życia.
Dzisiaj skupię się na skutkach wynikających z odbierania dziecku możliwości autonomicznego działania.
Niszczenie poczucia autonomii i odbieranie szansy na doświadczanie jej może dochodzić w rodzinach, w których dominuje model nadmiernego związania z rodzicami. Dziecko nie ma przestrzeni dla siebie. Cały czas jest pod dozorem rodziców. Słowo dozór jest trafniejsze niż opieka. Opieka zakłada uwzględnianie dobra podopiecznego. Dozór ma zapewnić stabilność i tzw. święty spokój. Nie pozostawia możliwości na spontaniczne eksperymenty i kreatywne działania dziecka.
Czasem nadmierne związanie z rodzicem przybiera formę nadopiekuńczości. Dziecko nie jest zachęcane do samodzielności. Jest wyręczane w wielu podstawowych czynnościach. Nie ma poszanowania dla jego autentyczności i autonomii. Są to działania ze wszech miar krzywdzące małą osobę. Łatwo wykształcają się u niej błędne schematy myślenia o sobie i świecie, które mogą stanowić poważną przeszkodę w osiąganiu satysfakcji życiowej. Mogą powstać następujące dysfunkcyjne schematy:
Schemat zależności
Utrwala się spostrzeganie siebie jako osoby niekompetentnej. Brakuje ci wiary w swoje możliwości. Boisz się wyzwań. Czujesz, że możesz sobie z nimi nie poradzić. Codzienne wyzwania staja się przerażające i potrzebujesz do wykonania ich wsparcia innych osób. Odczuwasz często bezradność. Masz trudności w podejmowaniu decyzji. Towarzyszy ci poczucie zależności.
Podatność na zranienia i zachorowania
Często pojawiają się obawy przed zranieniem fizycznym i psychicznym. Boisz się nagłych strasznych wydarzeń, wobec których jesteś bezbronny, na przykład: powodzi, napadu, wypadku komunikacyjnego. Prawdopodobieństwo takiego zdarzenie nie ma większego znaczenia. Towarzyszą ci niepokojące myli o zagrożeniu jakąś chorobą lub kryzysem psychicznym.
Nie w pełni rozwinięte „Ja”
Jako osoba dorosła czujesz się uwikłany w relację z rodzicem. To bardzo ciąży i nie pozwala budować dojrzałych zdrowych relacji z innymi osobami. Masz poczucie, że nie możesz stać się w pełni dorosłą, samodzielną i autonomiczną osobą. Towarzyszy ci lęk, że bez mamy lub taty nie poradzisz sobie. Gdyby ich zabrakło, twój świat by się zawalił.
Schemat skazania na niepowodzenia
Widmo porażki towarzyszy ci cały czas. Spostrzegasz siebie jako niekompetentnego, głupiego, skazanego na porażkę. Przez to unikasz nawet prób podejmowania wyzwań. Porównujesz się z innymi osobami z twojego otoczenia i czujesz, że wszyscy są lepsi od ciebie. Ten schemat może dawać znać o sobie w różnych dziedzinach życia: w pracy, w sporcie, w nauce, w życiu towarzyskim.
W następny wpisie dowiecie się o emocjonalnych konsekwencjach wbijania dziecka w poczucie bycia lepszym od innych i barku stawiania zdrowych granic.
Źródło:
Young J.; Klosko J. S.; Weishaar M. E.; Terapia schematów. Przewodnik praktyka; Wyd: GWP; 2020
Najnowsze komentarze