Ręka jest tą wyjątkową częścią ciała, która pomaga w poznawaniu otoczenia, sprzyja komunikacji i ułatwia funkcjonowanie. Ma niebywałe zdolności ruchowe i chwytne. Składa się z 27 kości i wielu grup mięśniowych, które dobrze współpracujące, stają się, być może, najdoskonalszą mechaniczną konstrukcją.
Pierwsze dwanaście miesięcy życia to czas niezwykle dynamicznego, ogólnego rozwoju dziecka.
Obserwując aktywność niemowlaka można wyróżnić kilka etapów rozwoju umiejętności chwytu ręki.
Człowiek rodzi się z odruchem chwytnym.
Ta umiejętność, całkowicie niezależna od woli, utrzymuje się do około 4 miesiąca życia. Maluszek odruchowo zgina palce na przedmiocie, który jest włożony do jego dłoni. Przyciąga go do swojego ciała. Kciuk nie bierze udziału w utrzymywaniu przedmiotu. Chwyt jest na tyle silny, że dziecko może utrzymać na nim ciężar swojego ciała. Taką próbę często wykonują pediatrzy podczas kontrolnych badań. Co ciekawe, odruch chwytny jest obserwowany również w stopach.
Chwyt łokciowo-dłoniowy pojawia się między 4, a 5 miesiącem życia.
Przedramię jest ustabilizowane na podłożu. Paluszki w trakcie chwytania mogą być częściowo wyprostowane, by następnie zacisnąć się na przedmiocie. Przedmiot najczęściej umieszczony jest między palcami a nasadą dłoni. Kciuk pozostaje niezaangażowany. Niemowlę potrafi przenieść przedmiot jedynie do linii środkowej ciała. Nie jest w stanie jej przekroczyć. W tym okresie ulubioną zabawą dzieci jest w drapanie powierzchni. Zginają i prostują paluszki dotykając różnych faktur. To cenne ćwiczenie stymuluje sensorycznie. To zaś przyczyni się do rozwoju umiejętności precyzyjniejszego chwytania.
Chwyt dłoniowy, pierwotny pojawia się między 5, a 6 miesiącem życia.
Przedmiot jest chwytany środkiem dłoni a kciuk, chociaż nie bierze udziału w trzymaniu, jest przywiedziony. Dziecko obraca dłoń i może obserwować trzymany obiekt.
W 6 i 7 miesiącu życia niemowlę zaczyna używać chwytu dłoniowo-promieniowego.
Dziecko obraca rączką. Przygląda się temu co trzyma w dłoni. Potrafi przełożyć obiekt z ręki do ręki, włożyć do buzi, uderzać nim. W tym okresie kciuk zaczyna współpracować z pozostałymi paluszkami i w opozycji do nich przyciska przedmiot.
W 7 i 8 miesiącu życia pojawia się chwyt grabiący.
Ramię, dłoń i palce poruszają się razem i wykonują charakterystyczny ruch grabienia. Mała dłoń nie potrafi jeszcze manipulować przedmiotem.
Wraz z rozwojem sprawności w 8 i 9 miesiącu życia pojawia się chwyt promieniowo-palcowy.
Przedmiot utrzymywany jest bardziej w obszarze paluszków, a nie wnętrzem dłoni, tak jak było to wcześniej. Kciuk w opozycji pracuje przy chwytaniu i trzymaniu przedmiotów. Dziecko zaczyna różnicować nacisk. Jest większa kontrola wzrokowa całej czynności. Paluszki zaczynają działać niezależnie. Potrafią utrzymać jednocześnie dwa przedmioty.
Około 8 miesiąca życia pojawia się chwyt nożycowy.
Paluszki są lekko zgięte a kciuk potrafi chwycić przedmiot i przytrzymać go we współpracy z tymi zgiętymi paluszkami. Co raz sprawniej działający kciuk potrafi wykonać ruch podobny do ruchu cięcia nożyczkami.
Miedzy 8, a 9 miesiącem życia dziecko zacznie posługiwać się chwytem pęsetowym, pierwotnym.
Jest to chwyt jeszcze mało precyzyjny. Dziecko potrafi uchwycić przedmiot kciukiem i palcem wskazującym i trzymać go okolicami opuszków tych palców. Ramię i dłoń potrzebują stabilizacji podłoża. Palec wskazujący podejmuje próby ruchów wyizolowanych.
Od około 10 miesiąca życia dziecko zaczyna używać chwytu potrójnego, szczękowego.
Palec wskazujący, środkowy i kciuk ustawiony w opozycji do nich potrafią uchwycić przedmiot i go utrzymać. Plec serdeczny i mały nie biorą bezpośredniego udziału w czynności. Mogą pełnić funkcje stabilizującą. Przedmiot jest utrzymywany w opuszkach tych trzech palców. Jest to zaczątek chwytu pisarskiego. W najbliższym czasie dziecko zainteresuje się kredkami i innymi narzędziami pisarskimi. Poprzez liczne doświadczenia rysowania będzie doskonaliło chwyt umożliwiający sprawne pisanie w przyszłości.
Pod koniec pierwszego roku życia pojawić się powinien chwyt pęsetowy, inaczej określany, szczypcowy.
Dziecko radzi sobie z uchwyceniem przedmiotu końcówkami opuszków palca wskazującego i kciuka. Pozostałe palce są zgięte. Ruch nie wymaga pełnej stabilizacji podłoża. Dziecko dobrze kontroluje zgięcie i wyprost swoich paluszków. Z czasem chwyt pęsetowy staje się doskonały.
W kolejnych miesiącach życia dziecko będzie rozwijało precyzję chwytu. Wzrośnie selektywność i kontrola siły nacisku. Dwulatek będzie wykonywał wyizolowane ruchy kciuka, a trzylatek będzie umiał wykonywać izolowane ruchy poszczególnych palców.
źrodło:
- https://www.medme.pl/anatomia/kosci-reki
- Klaudia Piotrowska Madej, Agnieszka Żychowicz, Smart Hand Model, Gdańsk 2017
- Maria Borkowska, Kinga Wagh, Integracja sensoryczna na co dzień, Warszawa 2010
Najnowsze komentarze